`

އިސްލާމީ މަރްކަޒާއި މަސްޖިދުލް ޞުލްޠާން މުޙައްމަދު ތަކުރުފާނުލް އަޢުޒަމް – ދިވެހިރާއްޖޭގެ އެންމެ  މުހިއްމު އެއް ގައުމީ ތަރިކަ

 

ދިވެހިރާއްޖޭގެ އިސްލާމީ ހައިބަތު ހާމަކޮށްދޭ ބިނާއެއް ރާއްޖޭގެ ވެރިކަންކުރާ މާލޭގެ ސެންޓްރަލް ސަރަޙައްދެއްގައި ހުރުމަކީ، ރައީސް މައުމޫން ޢަބްދުލްގައްޔޫމް ވަރަށް ކުރިއްސުރެ ކުރައްވަމުން ގެންދެވި ފިކުރުފުޅެކެވެ. އެހެންކަމުން، 1978 ވަނަ އަހަރުގެ ނޮވެމްބަރ މަހު، އެ މަނިކުފާނު ރާއްޖޭގެ ޒަޢާމަތާއި ޙަވާލު ވެވަޑައިގަތުމާއެކު، އެ ހުވަފެންފުޅު ހަގީގަތަކަށް ހެއްދެވުމަށް މަސައްކަތްޕުޅު ފެއްޓެވިއެވެ.  އެ މަނިކުފާނުގެ ވިސްނުންފުޅަކީ ބޮޑު މިސްކިތެއް ހިމެނޭ ގޮތަށް އިސްލާމް ދީނާއިބެހޭ ދިރާސާތައް ކޮށް، ދީން އުގަންނައިދީ، ދީނީ ޝިޢާރު ހާމަކޮށް، ރާއްޖޭގައި އިސްމާމީ ވަހްދަތު ނަގަހައްޓައި ދެމެހެއްޓުމުގެ މަސައްކަތްތައްކުރާ އިސްލާމީ މަރްކަޒެއް ބިނާ ކުރެއްވުމެވެ.

ރައީސް މައުމޫން ގެ ޒަޢާމަތުގެ ކުރީކޮޅު އެ މަނިކުފާނު ރާއްޖެއިން ބޭރަށް ވަކިން ޚާއްޞަކޮށް އިސްލާމީ ގައުމުތަކަށް  ކުރެއްވި ދަތުރުފުޅު ތަކުގައި، ހިތްޕުޅުގައިއޮތް އާކިޓެކްޗަރަލް ކޮންސެޕްޓަށް ޢިމާރާތް ކޮށްފައިހުރި ބިނާއެއް ފެނިވަޑައިގަނޭތޯ ބައްލަވަމުން ގެންދެވިއެވެ. މިގޮތުން އެ މަނިކުފާނު ކުރެއްވި މަސައްކަތްޕުޅު ކާމިޔާބުވީ މެލޭޝިޔާގެ ބަންގްސާ ސަހަރުގައިހުރި ބަންގްސާ މޮސްކަށް ވަޑައިގެންނެވުމުންނެވެ. އެ މިސްކިތް ޑިސައިންކުރި އާކިޓެކްޓަކީ ހަޖީދާރު އެސޯސިއޭޓްސްގެ ވެރިޔާ، މެލޭޝިޔާގެ މަޝްހޫރު ޒުވާން އާކިޓެކްޓް ހަޖީދާރު ބިން ޢަބްދުލްމާޖިދެވެ.

ރައީސް މައުމޫން ހަޖީދާރަށް ދައުވަތު ދެއްވައިގެން މާލެ ގެންނެވުމަށްފަހު އޭނާއާ ބައްދަލު ކުރައްވައި، މާލޭގައި އިސްލާމީ މަރްކަޒެއް ޢިމާރާތް ކުރުމާއިބެހޭ ގޮތުން މަޝްވަރާ ކުރެއްވިއެވެ. އަދި، އެ ބިނާ ޑިޒައިން ކުރުމުގެ މަސައްކަތާއި މަޝްރޫޢުގެ ކޮންސަލްޓެންސީ ޚިދުމަތް ދިނުމުގެ މަސައްކަތް އޭނާއާއި ޙަވާލު ކުރެއްވިއެވެ. ހަޖީދާރު، އޭނާގެ ކޮންޓްރެކްޓް ފީ ގެ ބައެއް ދިވެހި ސަރުކާރަށް ހިލޭ ކޮށްދެއްވިއެވެ.

އިސްލާމީ މަރްކަޒު ބިނާ ކުރަން ރައީސް މައުމޫން ނިންމެވީ ސިފައިންގެ މައި މަރްކަޒު ބަޑޭރިގޭގެ ހުޅަގުން އޮންނަ މަގާއި ޖެހިގެން ހުޅަގަށް އޮތް ސަރަޙައްދު ގައެވެ. އެ ސަރަޙައްދުގައި އެއިރު ހުރީ ޢަފީފުއްދީން މިސްކިތާއި، ގަސްދޮށު މިސްކިތާއި، ޑިޕާރޓްމަންޓް އޮފް ޕަބްލިކް ވާރކްސް އެންޑް ލޭބަރގެ މަސައްކަތު މީހުން ދިރިއުޅޭ ހަރުގެއާއި، ސްޓޭޓް ޓްރޭޑިންގ އޯގަނައިޒޭޝަންގެ ބޯނުގެ ތަކާއި، މާލޭ ޖަލެވެ.

ރާއްޖޭގައި ދައުލަތް ހިންގުމުގެ ނިޒާމް ރަސްކަމެއްގެ ގޮތުގައިއޮތް ދުވަސްވަރު ޢަފީފުއްދީން މިސްކިތް ހުރި ތާގައި ހުރީ އެތެރެ ކޮއިލު (ގަނޑުވަރަށް ހިމެނޭ ސަރަޙައްދު) މިސްކިތެވެ. އަދި، 1932 ވަނަ އަހަރު، ރާއްޖޭގެ ފުރަތަމަ ގާނޫނު އަސާސީ ތަޞްދީގު ކުރެއްވި ދަރުބާރުގެއާއި މަޝްހޫރު އިބްރާހިމީ މައިދާނުން ބައެއްވެސް މި ސަރަޙައްދުގައި ހިމެނުނެވެ.

އިސްލާމީ މަރްކަޒް ޢިމާރާތް ކުރުމުގެ މަޝްރޫޢު ހިންގަން ރައީސް މައުމޫނު ޙަވާލު ކުރެއްވީ ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާގެ ސްޕެޝަލް އެޑްވައިޒަރ އޮނަރަބްލް ޢަލީ ޢުމަރު މަނިކާއި މިނިސްޓަރ އޮފް ޓްރޭޑް އެންޑް އިންޑަސްޓްރީޒް އޮނަރަބްލް އިލްޔާސް އިބްރާހިމްގެ ލަފާގެ މަތިން ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާގެ އޮފީހުގެ ދަށުން ހިގަމުންދިޔަ އިދާރާއެއް ކަމުގައިވާ ޑިޕާރޓްމަންޓް އޮފް ޕަބްލިކް ވާރކްސް އެންޑް ލޭބަރ އާއެވެ.

މަޝްރޫޢުގެ މެއިން ކޮންޓްރެކްޓަރެއްގެ ގޮތުގައި ހަމަޖެހުނީ މެލޭޝިޔާގެ ޗޫ ޕިއާއޫ ކޮމްޕެނީ ޕްރައިވެޓް ލިމިޓެޑެވެ. އިންޖިނިއަރިންގެ މަސައްކަތްތަކަށް ހޮވުނީ އެ ގައުމުގެ ހާޝިމް އެންޑް ނޭ ކޮމްޕެނީ ޕްރައިވެޓް ލިމިޓެޑެވެ. އަދި ކޮންޓިޓީ ސާރވޭޔަރަކަށް ހޮވުނީ ވެސް ހަމަ އެ ގައުމުގެ ނިކް ފަރީދު އެސޯސިއޭޓްސް އެވެ.

އިސްލާމީ މަރްކަޒު ޢިމާރާތް ކުރަން ހަމަޖެހިފައިވާ ސަރަޙައްދުގައިހުރި ތަންތަން ތަޅައިލާ، ބިން ސާފުކޮށް އެއްވަރު ކޮށްނިމުނީ 1982 ވަނަ އަހަރުގެ ނޮވެމްބަރ މަހުގެ ތެރޭގައެވެ. އެއަށްފަހު ހަމަ އެ މަހުގެ 11 ވަނަ ދުވަހު، އާދެ، އެ އަހަރުގެ ޖުމްހޫރީ ދުވަހު، ޢިމާރާތުގެ ބިންގާ އަޅުއްވައިދެއްވީ އެކަމަށް ބޭއްވުނު ރަސްމިއްޔާތެއްގައި ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާ އަލްއުސްތާޛް މައުމޫން ޢަބްދުލްޤައްޔޫމެވެ.

މަޝްރޫޢުގެ މަސައްކަތް ފެށުނީ 1983 ވަނަ އަހަރުގެ މާރޗް މަހުގެ ތެރޭގައެވެ. ރޭނުމާއި ސިމެންތި ޖެހުން ނޫން އެހެން ހުރިހާ މަސައްކަތެއްކުރީ މަޝްރޫޢުގެ އެކިއެކި ކަންކަމާއި ޙަވާލުވި ތިން ކުންފުނިން އައި އެކި ފަންނުގެ ފަންސާސް މެލޭޝިޔާ މީހުންގެ ކޮންސްޓްރަކްޝަން ކްރޫ އަކުންނެވެ. ރޭނުމާއި ސިމެންތި ޖެހުމުގެ މަސައްކަތް ކުރީ ޑިޕާރޓްމަންޓް އޮފް ޕަބްލިކްވާރކްސް އެންޑް ލޭބަރ ގެ ވަގުތީ މުވައްޒަފުންގެ ގޮތުގައި ސްރީލަންކާއިން ގެނައި ފަންސާސް މީހުންގެ ގުރޫޕަކުންނެވެ.

މިސްކިތުގެ ދެވަނަ ފަންގިފިލާގައި ހިމެނޭ އުތުރު ވިންގާއި ދެކުނު ވިންގުގެ ފުރާޅު އެޅީ ކަނދިލި ޢަބްދުލްޤާދިރު ގެ ބެއްލެވުމުގެ ދަށުން ޑިޕާރޓްމަންޓް އޮފް ޕަބްލިކްވާރކްސް އެންޑް ލޭބަރ ގެ މަސައްކަތްތެރިންނެވެ. އޮފީސް ފޯރ ފިޒިކަލް ޕްލޭނިންގ އެންޑް ޑިޒައިން އިން ތައްޔާރު ކުރެއްވި ޑިޒައިނަކާ އެއްގޮތަށް ކްންކްރީޓް ބްލޮކް ތަކަކުން ގޯތީގެ ބޭރު ފާރު، ތާޅަފިލި މުޙައްމަދު ފުޅު ގެ ލަފަޔާއެކު ހެދީވެސް ޕަބްލިކްވާރކްސް ގެ މަސައްކަތްތެރިންނެވެ.

ޢިސްލާމީ މަރްކަޒާއި މަސްޖިދުލްޞުލްޠާން މުޙައްމަދު ތަކުރުފާނުލް އަޢުޒަމް ޢިމާރާތް ކުރުމުގެ މަޝްރޫޢުގެ މަސައްކަތް ނިމުނީ 1984 ވަނަ އަހަރުގެ ނޮވެމްބަރ މަހުގެ ކުރީ ކޮޅުއެވެ.

އިސްލާމީ މަރްކަޒު ޢިމާރާތް ކޮށްފައި އެހުރީ ޢިމާރާތުގެ ސައިޒާއި އެއްވަރުގެ ހަ ފޫޓް ފުންމިނުގެ ރާފްޓް ފައުންޑޭޝަނެއްގެ މަތީގައެވެ. ޢިމާރާތުގެ ފާރުތަކުގައި ސިމެންތި ޖަހައި އޮމާން ކުރުމަށްފަހު ބޭރުން އެހުރީ އެ ޒަމާނުގައި ރާއްޖޭގެ އެއްވެސް ތަނެއްގައި ބޭނުންކޮށްފައިނެތް އޮޖިޓައިލް ޕެއިންޓް ނަމަކަށް ކިޔާ ޚާއްޞަ ދަވާދެއް ލާފައެވެ.

މިސްކިތަށް އަރާ ހަރުފަތްތަކުގަޔާއި މިސްކިތަށްވީ ބައިގެ ހިގާ ފަންގިފިލާގައި ޖަހާފައި އެހުރީ ގްރީސުން ގެނައި ހެލެނިކް ބްރޭންޑް ގެ ގުދްރަތީ ހިލައެވެ. މިސްކިތުގެ އެކި ހިސާބުގައި ހަރުކޮށްފައިހުރި ޖާލީތަކާއި މިޙްރާބު ގޭގަ ހުރި ސްލައިޑިންގ ދޮރުތަކަކީ ތައިލޭންޑުން ހައްދައިގެން ގެނައި ތަކެއްޗެވެ. އެ ޖާލިތަކާ ދޮރުތައް ހުރީ ޕްލައިވުޑުން ހަދާ ބޭރުގަ ހައިވަކަރު ތަތްކޮށްފައެވެ.

މިސްކިތުގެ ގުއްބާއި މުންނާރުގެ ގުއްބު ހަދާފައިއެވަނީ މެލޭޝިޔާއިން ގެނައި އެނޯޑައިޒްޑް އެލުމިނިއަމުންނެވެ. މިސްކިތުގެ ގުއްބުގެ ތިރިން، މިހުރާބުގޭގެ އެންމެ މަތީގައި ހުރި ކުޑަދޮރު ތަކުގައި ޖަހާފައިހުރި ކުލަ ބިއްލޫރިއަކީ ޕާކިސްތާނުން ހައްދައިގެން ގެނައި ބިއްލޫރިއެވެ.

މިހުރާބުގޭގެ މެދުގައި ބޮޑު އެއް ޗެންޑެލިޔަރ އަދި ހަތަރު ކަނަށް ވާގޮތަށް ހަތަރު ޗެންޑެލިޔަރ ހަރު ކުރެވުނެވެ. އެތާގައި ފުރަތަމަ އެޅި ދޫލައަކީ ޚާއްޞަކޮށް އެކަމަށް ތައްޔާރުކޮށް، ޕާކިސްތާން ސަރުކާރުން ހަދިޔާކުރި ދޫލައެކެވެ. އެ ދޫލަ ފެތުރުމަށް ޕާކިސްތާން މީހުންގެ ގްރޫޕެއް މާލެ އައެވެ.

މަސްޖިދުލްޞުލްޠާން މުޙައްމަދު ތަކުރުފާނުލް އަޢުޒަމަށް އެއް އިރެއްގައި މަދުވެގެން ހަތަރުހާސް ފަސް ސަތޭކަ މީހުންނަށް ނަމާދަށް އެރޭނެއެވެ. އިސްލާމީ މަރްކަޒުގައި، މަރްކަޒުގެ ޢިމާމަށް ޚާއްޞަ ކޮޓަރިކޮޅަކާއި، އިދާރީ އޮފީސް ތަކާއި، ސެމިނަރ/ކްލާސް ރޫމް ތަކުގެ އިތުރަށް، ހަތަރު ސަތޭކައެއްހާ މީހުންނަށް ތިބެވޭވަރުގެ ޖަލްސާ ކުރާ މާލަމަކާއި ލައިބްރަރީއެއް ހިމެނުނެވެ.

މިސްކިތުގެ މުންނާރަކީ އެއް ސަތޭކަ ތެއްތިރީސް ފޫޓް އުސްމިންހުރި މުންނާރެކެވެ. މުންނާރުގެ ވަށައިގެން ފެނު އަޑީގައި ކުލަބޮކި ދިއްލައި ޒީނަތްތެރި ކޮށްފައިވާ ކުޑަ ފެންއަރުވާ ވަޑާމެއް އޮތެވެ. އެ މުންނާރުގެ ގުއްބާއި މިސްކިތުގެ ގުއްބު ބެހެއްޓުނީ އެކަމަށްޓަކައި ދިވެހި ސަރުކާރަށް ބައްލަވައިގަނެ މިސްކިތުގެ ސަރަޙައްދުގައި ބެހެއްޓުނު ޓަވަރ ކްރޭނެއްގެ އެހީގައެވެ. އެއީ ރާއްޖޭގައި ބެހެއްޓުނު ފުރަތަމަ ޓަވަރ ކްރޭނެވެ. މި ޓަވަރ ކްރޭން ބެހެއްޓީ ކަކާގޭ ޢަލީ ޙުސެއިން ދީދީގެ ބެއްލެވުމުގެ ދަށުންނެވެ.

ޢިމާރާތުގެ ތިރީ ބުރީގެ އުތުރުގައި ވުޟޫ ކުރަން ފެން އިސްކުރު ލާފައިވާ ދެ ކޮޓަރިއާއި ދެކުނުގައި އެފަދަ އެއް ކޮޓަރި ހެދުނެވެ. އަދި ގޯތިތެރޭގައި ފިރިހެނުންނަށާއި އަންހެނުންނަށް ވަކި ފާޚާނާތަކެއް ވެސް ހެދުނެވެ.

މަޝްރޫޢުގެ މަސައްކަތް ނިމެމުންދިޔައިރު ޢިމާރާތުގެ އެއްވެސް ތަނެއްގައި ދިވެހިންގެ މަސައްކަތްތެރިކަން ފެންނަންނެތްކަން ވަރަށް ބޮޑަށް ފާހަގަ ކުރެވިގެންދިޔައެވެ. އެހެންކަމުން ރައީސް މައުމޫން ނިންމެވީ މިސްކިތުގެ މިހުރާބުގޭގައި ދިވެހި މަސައްކަތްތެރިކަން ފެންނާނެ ގޮތަށް ކީރިތި ޤުރުޢާންގެ ސޫރަތްތަކާއި އާޔަތްތައް ހައިވަކަރުގައި ކަޑާ ނަގައިގެން ލިޔެފަ ބަހައްޓާށެވެ.

މިގޮތުން، މިސްކިތުގެ މިހުރާބުގޭގައި އިމާމު ހުންނަވާ ތާގައި ހުރި ފިލާގައި ލިޔެފައިވާ ސޫރަތުލް ފާތިޙާއާއި އާޔަތުލް ކުރުސި، އަދި އާޔަތާއި، މިސްކިތުގެ ނަންބޯޑު ލިޔުއްވީ ޚުދު ރައީސް މައުމޫނެވެ. އެހެން ތަންތާގައި ބަހައްޓާފައިހުރި ފިލާ ތަކުގައިވާ ލިޔުންތައް ލިޔުއްވީ މަޝްހޫރު އަތު ލިޔުންތެރިޔާ ޢަލީ ފަހުމީ، ޢާއްމުކޮށް ކިޔާ  ނަމުންނަމަ ތަބައް ޢަލިފުޅާއި މުޙައްމަދު ޞާދިގެވެ.

ހުކުރު މިސްކިތުން ނަމޫނާ ނަގައިގެން، ފިލާތަކުގައި ހުރި ކުރެހުންތައް ކުރަހައި، ކުރެހުންތަކާއި އަކުރުތައް ހައިވަކަރު ފިލާގައި ހަރުކޮށް ތައްޔާރުކުރީ ޝަބްނަމީގޭ ޙުސެއިން މުޙައްމަދު ދީދީގެ ބެއްލެވުމުގެ ދަށުން ދިވެހި ފަންނުވެރި ކުރެހުންތެރިންގެ ޓީމަކުންނެވެ. އެ ޓީމުގައި ހިމެނިވަޑައިގަތީ އިބްރާހިމް ރަފީގާއި، މައުރޫފް ޖަމީލާއި، ޢަލީ ހައިދަރާއި، ހުސްނޫ ޢަބްދުލްޢަޒީޒް ޔޫސުފާއި، މުޙައްމަދު ގާސިމާއި، މާކުން އިބްރާހިމް ނަޢީމާއި، ޢިބްރާހިމް ޢަބްދުލް ޢަޒީޒާއި، އަޙްމަދް ނަޖާހާއި، ޙުސެއިން ޢަފީފާއި، މޫސާ މުޙައްމަދާއި، މުޙައްމަދު ވަހީދާއި، ޢަބްދުލްޙަމީދޫ މުޙައްމަދާއި، ޙުސެއިން ތައުފީގެވެ.

އަކުރުތަކާއި ކުރެހުންތައް ހައިވަކަރު ފިލާގައި ކަނޑާ ނަގައި، ފިލާތައް ހުންނަންވީ ތަންތަނަށް ވަރުކޮށް، ބެހެއްޓުމުގެ މަސައްކަތް ކުރީ މާވަޑި މއ. ޑިއާރފްރެންޑް އިބްރާހިމް ޙަލީމް ގެ ބެލުމުގެ ދަށުން ވަޑިންގެ ޓީމަކުންނެވެ.

މިސްކިތުގެ މައި ހޯލުގައިހުރި މިންބަރު ޑިޒައިން ކުރައްވައި އެ ޑިޒައިންތައް ލަކުޑީގައި ކަނޑާ ނެގުމުގެ މަސައްކަތް ކުރެއްވީ ޢިބްރާހިމް ޢަބްދުލްޢަޒީޒެވެ. އޭގެ ވަޑާންކޮށް އެކުލަވާލެއްވީ ގ. ސައްލިގޭ ޖަޢުފަރު ޢީސާ އާއި އޭނާގެ ވަޑިންގެ ޓީމުންނެވެ.

އިސްލާމީ މަރްކަޒާއި މަސްޖިދު ޞުލްޠާން މުޙައްމަދު ތަކުރުފާނުލް އަޢުޒަމްގެ މަޝްރޫޢު ހިންގުމުގައި ޑިޕާރޓްމަންޓް އޮފް ޕަބްލިކްވާރކްސް އެންޑް ލޭބަރ ގެ ޑިރެކްޓަރާއި އެންމެ ކައިރިން އެހީތެރިވެ ވަޑައިގަތީ އެސިސްޓެންޓް ޑިރެކްޓަރ ހ. ފޭދޫ މައިޒާން ޢިބްރާހިމް މަނިކާއި، އޮޕަރޭޝަންސް އޮފިސަރ ގ. އުތުރުގޭ މުޙައްމަދު ޚަލީލް އެވެ.

އިސްލާމީ މަރްކަޒު މަޝްރޫޢަށް ޚަރަދު ކުރީ ސައުދީ އެރޭބިއާ އާއި، ބުރޫނާއީ އާއި، ޕާކިސްތާނާއި، ކުވެއިތާއި، މެލޭޝިޔާ އާއި، ޔުނައިޓެޑް އެރޭބް އެމިރޭޓްސް އާއި، މިޞްރުން ލިބުނު ދީލަތި އެހީ އާއި، ދިވެހި ދައުލަތުގެ ބަޖެޓުންނެވެ. މަޝްރޫޢު އަށް މުޅިއެކު ޚަރަދުވީ ގާތްގަޑަކަށް ހަ މިލިއަން ޑޮލަރެވެ.

1984 ވަނަ އަހަރު ނޮވެމްބަރ މަހުގެ ކުރީކޮޅު އިސްލާމީ މަރްކަޒު މަޝްރޫޢުގެ ހުރިހާ މަސައްކަތެއް ނިމިއްޖެއެވެ. އެ އަހަރު ޖުމްހޫރީ ދުވަހު އިސްލާމީ މަރްކަޒް ހުޅުވުމަށްޓަކައި ސައިޓުން ކުނިބުނި ނަގައި ސާފުކޮށް، ޒީނަތްތެރި ކުރީ ޕަބްލިކްވާރކްސް ގެ މުވައްޒަފުންނާއިއެކު މާލޭ ހަތަރު އަވަށުން ރައްޔިތުން ނުކުމެއެވެ.

އިސްލާމީ މަރްކަޒު ހުޅުއްވައިދެއްވީ 11 ނޮވެމްބަރ 1984 ވީ އާދިއްތަ ދުވަހު ހެދުނު އެކަމަށްޓަކައި މަރްކަޒުގެ ޖަލްސާ ކުރާ ހޯލުގައި ބޭއްވުނު ޚާއްޞަ ނުހަނު ކުލަގަދަ ރަސްމިއްޔާތެއްގައި ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާ އަލްއުސްތާޛް މައުމޫން ޢަބްދުލްޤައްޔޫމެވެ. މި ޖަލްސާގައި ދިވެހި ދައުލަތުގެ ޢިއްޒަތްތެރިންނާއި، ސަރުކާރުގެ އެކި ދަރަޖައިގެ ވެރިންނާއި، ކަމުވޮށިވެގެންވާ ބޭފުޅުންނާއި ރައްޔިތުން ތަމްސީލް ކުރައްވާ ބޭފުޅުން ބައިވެރި ވެވަޑައިގަތެވެ.

ޖަލްސާގައި ބައިވެރިވެ ވަޑައިގެންނެވި ބޭރުގެ ޢިއްޒަތްތެރިންގެ ތެރޭގައި މެލޭޝިޔާގެ ބޮޑުވަޒީރު ޑާޓޯ މަހާތީރު  ބިން މުޙައްމަދުގެ ދެކަނބަލުންނާއި، ޝެއިޚުލްއަޒްހަރު ފަޟީލަތުލްޝެއިޚް ޖާދުލްޙައްގު ޢަލީ ޖާދުލްޙައްގު އާއި، ބްރޫނާއީ ރަސްގެފާނު ޙަސަނުލް ބުލްޤިއާ ގެ ކޮއްކޯފުޅު ޖެފްރީ ބުލްޤިއާ އާއި، މައްކާގެ ޙަރަމްފުޅުގެ ޢިމާމު ފަޟީލަތުލުޝެއިޚް މުޙައްމަދް އަލް ސުބެއިލް އާއި، ދުނިޔެއަށް މަޝްހޫރޫ ޤާރީ ޝެއިޚް ޢަބްދުލްބާސިޠު ޢަބްދުލްޞަމަދު އާއި، ކުވެއިތުގެ މިނިސްޓަރ އޮފް އައުޤާފު އަޙުމަދު ސަޢުދުލް ޖާސިރު އާއި، ޕާކިސްތާނުގެ މިނިސްޓަރ އޮފް ރެލިޖަސް އެފެއާރޒް ރާޖާ މުޙައްމަދު ޒަފަރުލްޙައްޤު އާއި، ސްރީލަންކާގެ މިނިސްޓަރ އޮފް ޓްރާންސްޕޯރޓް އެމް އެޗް މުޙައްމަދު އާއި، ބަންގްލާދޭޝް ގެ މިނިސްޓަރ އޮފް އެގްރިކަލްޗަރ ޢަބްދުލްޙަލީމް ޗައުދަރީ ހިމެނިވަޑައިގަތެވެ. މި ބޭބޭފުޅުންނާއި، މި ބޭބޭފުޅުންގެ އަރިހުގައި ގެންނެވި ވަފުދުތަކާއި، ރަހްމަތްތެރި ބައެއް ގައުމުތަކުން ވަޑައިގެން މަތީ ދަރަޖައިގެ ވެރިންނާއިއެކު، ފަންސާސް ނުވަ ބޭރުގެ މެހްމާނުން އިސްލާމީ މަރްކަޒް ހުޅުވުމުގެ ރަސްމިއްޔާތަށް މާލެ ވަޑައިގަތެވެ.

އިސްލާމީ މަރްކަޒް ހުޅުވުމުގެ ރަސްމިއްޔާތުގައި ވާހަކަފުޅު ދައްކަވަމުން ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާ އަލްއުސްތާޛް މައުމޫން ޢަބްދުލްޤައްޔޫމް ވިދާޅުވެފައިވެއެވެ. "ޢިއްޒަތްތެރި އަޚުންނޭވެ. ދިވެހިރާއްޖޭގެ ތާރީޚް މީގެ ކުރިން ދެކިފައިނުވާ، މި އިސްލާމީ މަރްކަޒް ހުޅުވުމުގައި ތިޔަ ބޭފުޅުން އަޅުގަޑުމެންނާ މިއަދު ބައިވެރިވެ ވަޑައިގަންނަވަމު. މި މަތިވެރި މަރްކަޒް މާތް ﷲ އިރާދަފުޅާލައިގެން ވެގެންދާނީ އިސްލާމީ ގޮވައިލުން އިރުމަތީ އަދި ދެކުނު އޭޝިޔާގެ ސަރަޙައްދުގައި އެތަނަކުން ފެތުރިގެންދާނެ އިސްލާމީ ކިއްލާއަކަށް. ތެދުމަގު ގެއްލިފައިވާ މީހުންނަށް މަގު އަލިކޮށްދިނުމަށްޓަކައި، އަދި އިސްލާމްދީން ދީނެއްގެ ގޮތުގައި، ޢަޤީދާއެއްގެ ގޮތުގައި، އަދި ދިރިއުޅެންވީ ގޮތެއް ކަމުގައި ނުބަލާ، އަމާން ކަމުގެ އައްސޭރިއަކާ ހަމައަށް ވާޞިލު ވެވެން ނޯންނާނެކަން އަންގައިދިނުމަށްޓަކާ."

އާދެ! މާތް ﷲ ގެ އިރާދަފުޅާއިއެކު ކުރިޔަށް މިއޮތް ނޮވެމްބަރ މަހު އިސްލާމީ މަރްކަޒަށް ސާޅިސް އަހަރު ފުރޭނެއެވެ. މަރްކަޒުގެ ޢުމުރުން މިހާ ދުވަސް ވެގެންދާއިރު އަޅުގަޑަށް ތަފާތު އިހުސާސް ތަކެއް ކުރެވެއެވެ. ސަބަބެއްނެތިއެއް ނޫނެވެ. އެންމެ ބޮޑު ސަބަބަކީ ސަރުކާރުގެ މުވައްޒަފެއްގެ ހައިޞިއްޔަތުން ނަމަވެސް، ބިމުގައި މިސްކިތެއް ހިމެނޭ ގޮތަށް އިސްލާމީ މަރްކަޒެއް ޢިމާރާތް ކުރުމުގެ މަޝްރޫޢެއް ހިންގުމުގައި އިސްކޮށް ހުރުމުގެ ފުރުޞަތާއި، 1984 ން 1993 ށް މަރްކަޒުގެ ޢުމުރުން ފުރަތަމަ ނުވަ އަހަރު މަރްކަޒުގެ އިދާރާ އިސް މުވައްޒަފެއްގެ ގޮތުން ހިންގުމުގެ ފުރުޞަތު، މާތް ﷲ އިރާދަ ކުރެއްވީ އަޅުގަޑަށް ކަމުގައި ވީތީއެވެ.

މިއަދު އަޅުގަޑުގެ ހިތުގައި ހިގާ ޝުޢޫރު ތަކަކީ ދިވެހި އިސްލާމީ މުޖުތަމަޢު އުފާކޮށް ފަޚުރުވެރިވާ ވަރަށް، ވޭތިވެދިޔަ ސާޅީސް އަހަރުގެ ތެރޭގައި މި މުހިއްމު ގައުމީ ބިނާގެ ހައިބަތާއި ރީތިކަން ދެމެހެއްޓިއްޖެ ބާވައެވެ. އަދި މި ބިނާ އުފެދިގެން އައި މަގުޞަދު ކަމުގައިވާ އިސްލާމީ ނޫރު ރާއްޖޭގައާއި ރާއްޖެއިން ބޭރުގައި ދިރުވައި، ނަގަހައްޓައި، ދެމެހެއްޓުމުގެ މަގުޞަދު ރާއްޖޭގެ ރައްޔިތުން ހިތްހަމަޖެހޭ މިންވަރަށް އިސްލާމީ މަރްކަޒުން ޙާޞިލު ކުރެވޭ ބާވައެވެ.